จะหาเครื่องมือดีแค่ไหน แต่ถ้าแก้ไขไม่ตรงจุด มันก็ใช้งานไม่ได้อยู่ดี

จั่วหัวเรื่องแบบนี้ ไม่ใช่เรื่องอะไรหรอกครับ เป็นเรื่องของระบบการประเมินผลงานในองค์กรเราๆ นี่แหละครับ ช่วงนี้ไม่รู้เป็นอะไร มีท่านผู้อ่านถามมาเยอะเกี่ยวกับเครื่องมือในการประเมินผลงานใหม่ๆ ว่ามีอะไรบ้าง ที่จะสามารถนำมาใช้เพื่อลดปัญหาในการประเมินผลงานลง ผมเองก็ต้องตอบตรงๆ ไปว่า จริงๆ แล้วเครื่องมือแต่ละตัวมันก็ดีของมันอยู่แล้ว ขอเพียงใช้งานมันให้ถูกวิธี และผู้ใช้งานต้องเข้าใจอย่างถ่องแท้ รับรองใช้กระดาษเปล่าๆ มันก็ประเมินผลงานได้เช่นกัน

แล้วปัญหาของระบบประเมินผลงานมีอะไรกันบ้าง องค์กรแทบจะทุกแห่งต่างก็มีปัญหาในเรื่องของระบบประเมินผลงานของตนเอง ปัญหาหลักที่มีคนบ่นมากก็มีประมาณนี้

• เป็นระบบที่ไม่เป็นธรรม ใช้ความรู้สึกของผู้ประเมินมากเกินไป
• ผู้ประเมินใช้ระบบประเมินผลเป็นเครื่องมือดันลูกน้องตนเองให้ได้ดี ทั้งๆ ที่ผลงานไม่ได้โดดเด่นอะไรมากนัก
• ใช้เครื่องมืออย่างดีเช่น KPI MBO OKR ฯลฯ แต่ก็ไม่เห็นจะมีอะไรดีขึ้น
• ต่างคนต่างใช้มาตรฐานตัวเองในการประเมินลูกน้องตัวเอง
• ใครใคร่ให้ A ให้ เลย A กันยกองค์กร
• ฯลฯ

พอองค์กรเจอกับปัญหาข้างต้น แน่นอน ผู้บริหารระดับสูงกับ ฝ่ายบุคคล ก็ต้องพยายามที่จะหาวิธีในการแก้ไขปัญหาในเรื่องของระบบประเมินผลงานให้ดีขึ้น ซึ่งวิธีการแก้ไขที่หาได้ส่วนใหญ่ก็คือ การไปหาเครื่องมือใหม่ๆ เข้ามาอีก ใครว่าอะไรดี ก็อยากเอามาใช้บ้าง โดยที่ไม่ได้วิเคราะห์ให้ชัดเจนว่า จริงๆ แล้ว สาเหตุของปัญหามันคืออะไรกันแน่

มีบางองค์กร เก่งมากในการหาเครื่องมือใหม่ๆ เข้ามา แต่พอนำเข้ามาแล้วก็ใช้การไม่ได้สักอย่าง แต่ก็ไม่ยอมหาสาเหตุว่าทำไมถึงทำให้ทุกเครื่องมือใช้การไม่ได้ ก็ยังคงสรรหาเครื่องมือต่อไปเรื่อยๆ เพราะคิดว่า น่าจะมีเครื่องมือที่เข้ามาช่วยได้

ผมเชื่อว่า ท่านผู้อ่านทุกท่านน่าจะทราบดีว่า สาเหตุหลักที่ทำให้ระบบประเมินผลงานขององค์กรเราไม่ได้ผลในการประเมินผลงานพนักงานอย่างจริงจัง ก็มาจาก ตัว “คน” นี่แหละครับ ทั้ง “คนประเมิน” และ “คนถูกประเมิน”

ทั้งสอง “คน” นี้ จะต้องเข้าใจก่อนเลยว่า ผลงาน คืออะไรกันแน่ ผลงานไม่ใช่สิ่งที่เราคิดว่าดี หรือไม่ดี แต่เป็นสิ่งที่ต้องตกลงกันก่อนว่าเราจะต้องสร้างผลงานอะไร ต้องส่งมอบผลสำเร็จอะไรบ้าง อีกทั้งต้องทำงานโดยต้องแสดงออกซึ่งพฤติกรรมอะไรบ้าง

ถ้าองค์กรไม่แก้ปัญหาในเรื่องที่เป็นสิ่งแรก ไม่ว่าจะใช้เครื่องมืออะไรเข้ามาในการประเมินผลงาน มันก็จะเข้าสู่ปัญหาแบบเดิมอยู่ดี

• หลายคนเชื่อว่า KPI เป็นเครื่องมือที่ดี เพราะกำหนดตัววัดชัดเจนได้ ลดความรู้สึกคนประเมินลงได้ แต่พอเอามาใช้โดยคนที่ไม่เข้าใจมัน มันยิ่งทำให้ระบบประเมินผลงานแย่ลงไปมากกว่าเดิมอีกด้วยซ้ำไป
• คิดว่า ระบบบริหารผลงาน น่าจะเข้ามาช่วยได้ แต่สุดท้าย ก็ไม่ได้ช่วยอะไร เพราะ “คน” ไม่ทำตามระบบ แต่ทำตามอำเภอใจของตนเองมากกว่า

สุดท้าย ถ้าท่านคิดแต่เพียงจะหาเครื่องมือที่ดีเข้ามาใช้ โดยที่ไม่ได้คิดว่าจะพัฒนาพนักงาน ผู้จัดการ ผู้บริหารของท่าน ให้เข้าใจเรื่องของผลงานให้มากกว่านี้ ให้มีความเป็นธรรมในเรื่องของผลงานมากกว่านี้ ให้มีความเป็นผู้นำมากกว่านี้ ฯลฯ

สุดท้ายเครื่องมือดีแค่ไหน มันก็ไม่ได้ผลอยู่ดี จริงมั้ยครับ